وی با ذکر این که «امروز مردم، به ویژه زنان، بسیار قضاوتگر شدهاند»، ادامه داد: «این انتظار وجود دارد و آنها تاثیرگذاری اولیه را میخواهند. یک زن برای زیبا بودن تحت فشار قرار داد و این امر به نحوی هشدار دهنده رو به افزایش است. این روی اعتماد به نفس زنان تاثیر میگذارد».
در لبنان ظاهر افراد اولویت خاصی دارد و صنعت زیبایی رونق یافته است. طبق گفته سیاله، علاوه بر خدمات رایج سالنهای زیبایی مانند پیرایش مو، آرایش صورت و اپیلاسیون، تزریق بوتاکس و سایر حجمدهندهها نیز به سرعت جای خود را باز میکنند. جراحی پلاستیک از مدتها قبل در لبنان رایج بوده اما قبل از ناآرامیهای سوریه، آمار بالاتری داشت. بی ثباتی در سوریه باعث شد که سفرها به لبنان، به عنوان یکی از مراکز جراحی پلاستیک در خاورمیانه کمتر شود.
سارا ملعات یکی از محققان دانشگاه آمریکایی بیروت که پایان نامه فوق لیسانس خود را درباره زنان جوان لبنانی و جراحی پلاستیک نوشته است، به المانیتور گفت: «آمار رسمی در این باره وجود ندارد اما بر اساس تحقیقات من و مدارک و شواهد زندگی روزمره در بیروت، من میتوانم بگویم که دستکم یک سوم زنان لبنانی نوعی از جراحی پلاستیک یا زیبایی را انجام دادهاند. در میان یک طبقه خاص اقتصادی و اجتماعی –افراد ثروتمندتر در شهر بیروت- من فکر میکنم که حتی این نسبت بالاتر است».
پایهبودن زیبایی در لبنان که تا حدی زیادی جامعهی مرد سالار به شمار میرود، ریشه در نابرابری جنسیتی دارد و از دیرباز چنین بوده اما عواملی چون ترکیب جامعهی بعد از جنگ داخلی، فشارهای خانواده و جمع نزدیکان، شرایط اقتصادی و شبکههای اجتماعی آن را تشدید کردهاند.
خانم ملعات در این باره گفت: «از دیدگاه جامعهشناسی و روانشناسی اجتماعی، فکر میکنم این مساله را در فرم بزرگتری از جامعه لبنان باید دید. برای نسل جدید لبنانیها، مهمترین فاکتور، تصویرشان –یعنی آنگونه که خود را به جامعه عرضه میکنند- است؛ حتی اگر این به قیمت خرج کردن خارج از حد توان یا بدهکار شدن باشد».
فشار از همه جا وارد میشود: از بیلبوردهایی که محصولات زیبایی را تبلیغ میکنند تا خانواده و افراد نزدیک. ملعات این افراد را «مادران، معشوقهها و افراد خاص دیگر» میشمارد و توضیح میدهد که چرا مردم حس میکنند که نیاز دارند زیبا باشند. او گفت که اغلب نخستین پیشنهاد برای تغییر و بهتر کردن ظاهر یک فرد، از سوی یک زن سالمند در خانواده یا دوست پسر و شوهر ارائه میشود.
الکساندرا حاج، یک دانشجوی ۲۲ ساله در دانشگاه آمریکایی لبنان میگوید که او از دوران کودکی با این حس میزیسته که قیافهاش خوب نیست. وی به المانیتور گفت: «از زمانی که هشت سالم بود، همه به من میگفتند که قیافهات عالی است اما وقتی بزرگ شوی، بینیات گنده میشود».
الکساندرا همچنین از زمانی که به یاد میآورد، با اضافه وزن خود کلنجار میرود. وی از سن ۱۱ سالگی به رژیم گرفتن پرداخت. مادرش که یک مدل بود و هنوز زیبا به شمار میرود، وی را از سنین نوجوانی نسبت به بدنش حساس کرد. خانم حاج گفت: این فشار «از آنجا شروع شد که میدیدم مادرم هر روز خود را میآراید و همیشه آنچه میپوشد و آنگونه که به نظر میآید، برایش در اولویت است. علیرغم این که مادرم باهوش است، مدرک فوق لیسانس دارد و بسیار خوش سخن است، اولویتاش همیشه شکل ظاهریاش بود چرا که این مساله در جامعه تاثیرگذار است و مادرم هم به خاطر ظاهرش مشهور بود».
بسیاری از زنان و مردان فارغ از گروه سنی، مساله ظاهر را نوعی رقابت میان زنان بر سر کسب شریک زندگی میدانند. تعداد زنان نسبت به مردان در لبنان بیشتر است و از نظر تاریخی، مردان بیشتری از لبنان برای کار به سایر کشورها، مخصوصاً کشورهای عربی میروند. (البته این نسبت در حال تغییر است زیرا اخیراً زنان هم شروع به مهاجرت کردهاند). مهاجرت به دلیل شرایط اقتصادی لبنان ادامه دارد و مردان بیشتری را در خارج از کشور نگه میدارد.
با این حال، رقابت تنها بین زنان مجردی که به دنبال شریک زندگی میگردند، نیست. حتی زنان میانسال در سالن آرایش سیاله به مسابقه اشاره میکنند. آنها گفتهاند که با وجود متاهل بودن، تلاش دارند تا شوهران خود را از بیراهه رفتن دور نگه دارند. آنها معتقدند که انتظارها از زنان شاغل برای این که هر روز جذاب باشند، بیشتر است.
جرجس ج غنیم رییس انجمن جراحی پلاستیک، ترمیمی و زیبایی لبنان به المانیتور گفت که آمار دقیقی از جراحیهای انجام شده و مواد تزریقی و حجیم کننده مانند بوتاکس وجود ندارد. بر طبق شواهد و یافتههای عملی غنیم، حدود ۳۰ درصد از جراحیهای زیبایی بر روی مردان انجام میشود.
علی زین ۲۴ ساله یکی از آنّهاست. او بینی و چانهاش را جراحی و دندانهای خود را مرتب کرده اما هنوز فشار برای زیبایی در لبنان از روی او برداشته نشده است. او به المانیتور گفت که چنین چیزی تبدیل به بخشی از جامعه شده است. علی ادامه داد: «در لبنان جراحی پلاستیک دیگر مسالهای خاص نیست و بخشی از هویت شماست. برخی از ما حتی میگویند که لبنانی نیستی مگر اینکه جایی از بدنت را دستکاری کرده باشی».
جوانان، حتی کودکان و نوجوانان نیز از این ایدهآلهای زیبایی در امان نماندهاند. سالنها و استخرهای مخصوص نوجوانان که از سال ۲۰۱۱ متداول شدند، این گروه سنی را نیز به مسابقه کشاندند. یکی از این مراکز به نام «اسپا-تاکولار» روش خود را تغییر داد اما بقیه مانند «شز لولو» و «بلا» برای دختران از سن سه سالگی تا آغاز جوانی، خدمات ارائه میکنند.
در حالی که منتقدان بر این باورند که چنین مکانهایی تنها چرخه رقابت برای زیبایی را دائمی میکنند و از بچگی به دختران میآموزند که زیبایی ظاهری عنصر برتر است، غسان ستیر مدیر روابط عمومی و بازاریابی «شز لولو» به المانیتور گفت: هدف، بیشتر این است که دختران جوان با محصولات زیبایی آشنا باشند و با والدین و افراد حرفهای این رشته برای فراگیری نحوه استفاده صحیح از محصولات سالم همراه شوند.
ستیر گفت: «هر دختری در یک سن خاص شروع به آرایش در خانه میکند اما این پروسه باید به خوبی نظارت شود. پس مادران، بیایید و دخترانتان را به اینجا بیاورید تا این امر را به صورت درست و حرفهای تجربه کنند. این نباید اثر منفی داشته باشد».
البته تمام لبنانیها اینگونه فکر نمیکنند. در جامعهای که زنان پا به سن گذاشته، عمدتاً از بوتاکس و حجمدهندهها برای پوشاندن چروکهای پوست خود استفاده میکنند، آنت خوری یکی از بنیانگذاران فستیوال آببازی لبنان و کسی که دست اندر کار سیستم درمانی انرژیهای ماتریسی است، سن و سال خود را با آغوش باز پذیرفته است. در حالی که وی با سیستم انرژیهای ماتریسی بیماران را درمان میکند، میگوید که انتظار دارد ببیند مردم در جامعه لبنان بیشتر به سلامت درونی و روحی خود توجه کنند تا این که تنها بر روی زیبایی ظاهری تمرکز داشته باشند.
او گفت: «در لبنان بیشتر به روابط اجتماعی اهمیت میدهند تا سلامت درونی... مردم بیشتر به فکر زیبایی ظاهری هستند تا زیبایی درونی».
واقعیت امروز لبنان این است که برای اکثر مردم، انتظارات وابسته به اجتماع حکمرانی میکنند. دسترسی آسان به وام در کنار این انتظار اجتماعی، بسیاری را از پیر و جوان واداشته تا فکر کنند که آیا باید آن یک ساعت و نیم زمان [جراحی] را برای تغییر چهره -یا شاید تغییر زندگی- خود بگذارند یا خیر؟
الکساندرا حاج هنوز تصمیم نگرفته است. وی میان آن چیز که حس میکند باید انجام دهد و آن چه میخواهد انجام دهد، مردد است: «نمیدانم! من خودم را نگاه میکنم و میگویم “نه! من به همین شکل، زیبا هستم”. سپس به عکس دختران دیگر با بینیهای واقعاً زیبا نگاه میکنم و میگویم: “شاید”».
