به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، مقامات حکومت سعودی اخیرا ادعا کرده بودند: «مسئولان ایرانی مانع حج هموطنانشان شدند؛ دولت ایران به دلیل جلوگیری از اعزام شهروندانش به حج امسال در مقابل خداوند و جهانیان مسئول است.»
سعودیها همواره ادعا میکنند که خدمت به حجاج و عمرهگزاران و زائران تمام کشورها و تمام ملیتها را افتخاری برای خود میدانند و تمام امکانات خود را برای خدمت به آنها به کار گرفتهاند.
ریاض ادعا کرده است مسئول اعزام نشدن حجاج ایرانی به حج، مقامات کشورشان هستند و آنها در این زمینه در مقابل خدا و همه جهانیان مسئول هستند.
حکومت سعودی مدعی شده است عربستان با تلاشهای ایران برای سیاسی کردن فریضه حج مخالف است، ایران در برابر حضور حجاج خود در مراسم حج مانعتراشی میکند و قصد دارد با سوءاستفاده از حج به حکومت عربستان خدشه وارد کند،در حالی که سعودی همه امکانات مادی و انسانی خود را برای خدمترسانی به ضیوف الرحمن و فراهم کردن امنیت و راحتی آنها از لحظه ورود تا خروج به کار گرفته است.
وزارت حج عربستان هم در بیانیهای ادعاهای حکومت این کشور علیه جمهوری اسلامی ایران را تکرار کرد و مدعی شد ایران خود مانع حضور شهروندانش در مناسک حج امسال شده است و هیئت مذاکره کننده ایرانی(مسئولان سازمان حج ایران) حاضر نشده که صورت جلسه مذاکرات انجام شده را امضاء کند.
وزارت حج عربستان ادعا کرد این کشور مانع حضور مسلمانی در سرزمین وحی برای ادای مناسک حج تا زمانی که آنها مطابق با قوانین رفتار کنند،نخواهد شد و پادشاهی سعودی از ورود تمام حجاج از تمام جهان استقبال خواهد کرد.
تازهترین ادعاهای مقامات سعودی این بار از زبان مفتی دربار و الفاظ زشت و زننده علیه ملت ایران
مفتی دربار آل سعود که تنها کارش صدور فتوا برای مشروعیت بخشی به رفتارها و اقدامات ضد اسلامی و ضد بشری آل سعود است، این بار هم برای حمایت از این رژیم وارد عمل شد و اتهامات و ادعاها علیه جمهوری اسلامی ایران درباره حج را تکرار کرد و مدعی شد:«نظام ایران از 30 سال پیش، تعامل بدی با حج داشته است و مسبب حوادث و رخدادهایی در بیت الله الحرام شده است».
به گزارش تسنیم،وی در گفتوگو با روزنامه عکاظ از بدترین و زنندهترین الفاظ و توهینهای علیه ملت ایران استفاده کرد و مدعی شد :"اینها(ایرانیها)، گیاهان نجس و دشمنان بیت الله الحرام و رسول الله هستند و ادعا میکنند که از حج آنها ممانعت به عمل آمده، در حالی که دروغ میگویند، حکومت ما مانع حج آنها نشده است،بلکه بر عکس حج را ساماندهی و منظم کرده و نظام خاصی را که همه جهان اسلام درباره آن توافق کردهاند، وضع کردهاند که تمام جهان اسلام این نظام را امضا کرده و از خیلی از مسائل چشمپوشی کردهاند».
مفتی دربار سعودی با حمایت از جنایت آل سعود در کشتار صدها نفر از حجاج جمهوری اسلامی ایران در جوار حرم امن الهی در سال مدعی شد:« ایرانیها مسبب حوادث زیادی در بیت الله الحرام شدند، اشتباهات و تخلفات زیادی مرتکب شدند که بزرگترین آن، حوادثی بود که در سال 1407 هجری قمری(1366 شمسی) با برگزاری تظاهرات بد و تهدید حجاج رخ داد که البته از تحقق خواستههای آنها ممانعت به عمل آمد.»
وی ادعا کرد:«خدشه وارد کردن آنها به حکومت سعودی و بردن آبروی آن از گمراهی و دروغگویی آنهاست، این نشانه کمبود آنهاست، آنها میخواهند دیدگاه خود را دشنامگویی به پادشاهی تغییر دهند تا مواضع بد خود را توجیه کرده تا بتوانند عیوب و اشتباهاتی را که مرتکب شدند، بپوشانند، در صورتی که از زمانی که حکومت سعودی شناخته شد، به حرمین شریفین خدمت کرده و به وظیفه خود بر اساس حق عمل میکند»
مفتی دربار آل سعود در ادامه ادعاهای خود برای توجیه جنایات آل سعود گفت :«یادآوری میکنم که روزنامه الفتح مصر در سال 1345 هجری قمری یادآور شده بود که مسلمانان در آن سال حجی شبیه حج رسول الله صلی الله علیه و سلم و خلفای راشدین به جا آوردند، به طوری که نه یک قطره خون ریخت و نه مالی به غارت رفت و نه ناموسی هتک حرمت شد، بلکه مردم همانطور که رفته بودند، بازگشتند بدون اینکه شر و بدی به آنها برسد و تمام این مسائل به توفیق خدا انجام شد، ملک عبدالعزیز و فرزندانش حامیان بیت الله الحرام هستند که خداوند آنها را برای خدمت به این بیت قرار داده و افتخار خدمت به آن را به این خاندان عطا کرده، آنها خادمان و حامیان بیت الله الحرام هستند».
واکنش رسمی جمهوری اسلامی ایران به کارشکنیها و ادعاهای سعودیها
ادعاهای حکومت سعودی در حالی است که حسین جابری انصاری سخنگوی وزارت خارجه کشورمان اخیرا تاکید کرد متاسفانه دولت عربستان سعودی با وجود ادعاهای مکرر مبنی بر اینکه مسئله حج را با اختلافات سیاسی با ایران همراه نمی کند، عملاً با انواع کارشکنیها تا به امروز امکان توافق اجرایی درباره جنبهای مختلف حج و اعزام حجاج ایرانی را فراهم نکرده است.
وی با اشاره به کارشکنیهای عربستان سعودی در مسائل اساسی همچون صدور روادید حجاج، حمل و نقل، خطوط هوایی، امنیت و سلامت حجاج اظهار داشت: همچنان فرصت داریم و امیدواریم عربستان سعودی سیاست اشتباه خود را تغییر دهد و در دقایق آخر امکان توافق درباره امور اجرایی شود، اگر نشود عربستان مسئول بستن راه حجاج ایران است.
سخنگوی وزارت امور خارجه تصریح کرد: انجام حج منوط به انجام وظایف بدیهی دولت میزبان مناسک حج، در زمینه مسائل اجرایی مختلف بر اساس رویههای همیشگی موجود و تضمین حج، امنیت و سلامت حجاج است و اگر درباره این موارد توافقی صورت نگیرد، عربستان مسئول بستن راه اعزام حجاج ایران خواهد بود.
علی جنتی وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی هم در جریان دیدار با مراجع عظام تقلید در شهر مقدس قم گفته بود شرایط برای انجام حج تمتع آماده نیست؛ زمان را از دست داده ایم؛ ما درحد توان تلاش کردیم اما کارشکنی ازسوی سعودی هاست.
وی افزود: از حدود چهار ماه پیش تلاش برآن است تا بحث حج را با سعودی ها حل کنیم، زمانی که خواستیم هیئتی را از ایران اعزام کنیم دریافت روادید آنها یک تا دو ماه طول کشید.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی کشورمان تاکید کرد بالاخره افرادی چون رئیس سازمان حج و زیارت با مشکلات زیادی روادید گرفتند و به عربستان رفتند که با بی اعتنایی، تهدید و انگشت نگاری روبرو شدند و با وجود پاسپورت سیاسی وسایل آنها را تفتیش کردند.
وی خاطر نشان کرد : رئیس سازمان حج و زیارت کشور چهار جلسه با وزیر حج عربستان برگزار کرد، برخوردهای آنها سرد و نامناسب بود و پیشنهادهای ما در زمینه مسائلی چون روادید ، حمل ونقل هوایی و تامین امنیت حجاج با توجه به نبود کنسولگری ایران پذیرفته نشد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: مسئولان عربستانی درباره روادید نیز هیچ قولی ندادند و معتقدند که حاجیان ما باید به کشور ثالثی بروند و ویزا بگیرند که اینها نشان می دهد شرایط برای حج آماده نیست، اکنون نیز زمان را از دست داده ایم ولی ما درحد توان تلاش کردیم تا نشان دهیم که کارشکنی از سوی سعودیهاست.
حکومت سعودی در دی ماه سال گذشته به بهانه تجمع معترضان در برابر سفارت این رژیم که در واکنش به جنایت اعدام شیخ نمر باقر النمر از روحانیون برجسته شیعیان عربستان انجام شد، روابط دیپلماتیک خود با جمهوری اسلامی ایران را قطع کرد.
نظرات مراجع عظام تقلید درباره حج امسال وموضع سعودیها
آیت الله العظمی مکارم شیرازی از مراجع عظام تقلید خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرده بود سعودیها بهدنبال انتقامجویی هستند و مردم هم در این شرایط که امنیت و کرامت آنان رعایت نمیشود حاضر به تشرف نیستند، بنابراین دور حج امسال را خط قرمز بکشید.
این مرجع عظام تقلید با بیان اینکه قصد سعودیها از اینهمه اشکالتراشی در زمینه اعزام زائران ایرانی توهین و تحمیل ذلت است، اظهار داشت: دولت سعودی خود را مالک حرمین شریفین میداند و پس از تحمل شکستهای بینالمللی میخواهند انتقام یمن، سوریه و عراق و... را در حج بگیرند.
این مرجع تقلید با بیان اینکه آنها دنبال برخورد سیاسی و انتقامی هستند و چنین حجی نه با رضایت خدا همراه است و نه با رضایت بندگان خدا، افزود: با این رویکرد حتی توان سرویسدهی وجود ندارد؛ با این وضعیت باید فکر حج امسال را نیز از سر بیرون کرد؛ ما طالب حجی عزتمندانه هستیم.
وی یادآور شد: وقتی در حال حاضر در منطقه بهاذعان دشمنان، حرف اول را میزنیم دلیلی ندارد سر ذلت در مقابل دشمنان به زیر بیندازیم؛ اگر عربستانیها در این مدت با حضور ما موافقت کنند قطعاً اتفاقاتی خوبی منتظرمان نخواهد بود و آنها همه کارها را بهشکلی چیدند که نتوانیم بهراحتی امور را ساماندهی کنیم.
این مرجع تقلید بیان کرد: کشور ما باید اهرمهای فشار داشته باشد زیرا اگر این اهرمها وجود نداشته باشد سعودیها خود را مالک حرمین میدانند، در این زمینه باید طرحی را به اجرا بگذاریم که مراسم حج توسط یک گروه خاص و مشترک اداره شود و باید به آنها القا کرد که سعودیها نمیتوانند حج را بهخوبی برگزار کنند.
آیتالله مکارمشیرازی با اعلام اینکه قرآن کریم بیان میکند که همه مسلمانان در حج شریک هستند، اظهار کرد: متأسفانه وزارت خارجه در این زمینه ضعیف عمل کرد و این نامه را به کشورهای مختلف ارائه میکرد تا آنها متوجه شوند که این مسئله جدی است.
وی تصریح کرد: اهرم فشار دوم این است که ثابت کنیم که مسئله داعش و تکفیریها برخاسته از کشور عربستان سعودی است، در این زمینه غربیها هم متوجه شدند که این مسئله از عربستان نشئت گرفته است.
مکارم شیرازی اضافه کرد: باید بهدنبال جمعآوری اسنادی باشیم که آنها چگونه بهدنبال پرورش فکر تکفیری هستند؛ آنها در کتاب دوم دبیرستان خود نیز این مسایل را بیان میکنند که باید کسانی را که به زیارت قبور میروند به قتل رساند؛ باید این اسناد جمعآوری شود و در مراکز بینالمللی عرضه کرد؛ مشخص نیست که چرا برخی از دستگاههای ما که باید در این مسایل همکاری کنند بهخوبی عمل نمیکنند.
وی با ذکر اینکه مردم ما از نرفتن حجی که عزت آنها حفظ نمیشود بهخصوص حج امسال ناراضی نیستند بلکه با این مسئله موافقت میکنند و اظهار هم کردهاند، گفت: نباید برخی زائران با ذلت بخواهند از طریق کشورهای دیگر به حج بروند زیرا عزت آنها حفظ نخواهد شد؛ حج امر عبادی مهمی است ولی امروز امری عبادی و سیاسی است که با عزت و کرامت و دین و مذهب ما پیوند خورده است.
آیتالله العظمی نوری همدانی یکی دیگر از مراجع عظام تقلید هم با بیان اینکه اگر عربستانیها شرایط ما را نپذیرفتند، قطعاً نباید اعزام داشته باشیم، گفت: وقتی امنیت و عزت ما در خطر است، دیگر حج واجب نیست، انقلاب اسلامی ما برای امنیت، عزت و کرامت اسلامی بهوجود آمد و نمیتوانیم با کسانی که با صهیونیستها همراه هستند، همکاری کنیم.
آیتالله سبحانی یکی دیگر از مراجع تقلید با اشاره به تأکیدات دین اسلام درباره مسئله حج اظهار داشت: حج یک فریضه بزرگ الهی است و نباید به راحتی از آن گذشت.
این مرجع تقلید با ذکر این مطلب که اگر موانع وجود دارد باید همه راهها را طی کنید و به اقل شرایط قائل شوید که با حفظ عزت و امنیت زائران، حج را برگزار کنید، تصریح کرد: عدم اعزام به حج هم در داخل سبب ناراحتی مردم میشود و هم سبب میشود که افرادی که به صورت جداگانه میروند، ممکن است گران تمام شود.
آیتالله سبحانی با ذکر این مطلب که عدم حضور ایران اسلامی در حج برای ما یک ضعف به شمار میرود، اضافه کرد: آنها اراده جدی در این مسیر ندارند؛ زیرا اگر داشتند این مشکل را حل میکردند، ولی باز هم مسئولان نباید مأیوس شوند و سعی کنند از راههای دیگر وارد شوند.
تاکید ایران بر شرایط تحکمی و غیر قابل قبول عربستان برای حج
علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان "عربستانیها لیستی از شرایط تحکمی و غیرقابل قبول را برای ما بیان کردند"، گفت: همه تلاش ایران برای انجام حج واجب به کاربرده شده ولی با توجه به مسائلی که رخ داده پیشبینی آن است که این امر محقق نخواهد شد.
علی جنتی در جریان دیدار با مراجع عظام تقلید در قم درباره برگزاری مراسم حج امسال اظهار داشت: عربستانیها از هر حربهای برای ایجاد مانع جهت اعزام حاجیان استفاده کردند؛ آنها لیستی از شرایط تحکمی و غیرقابل قبول را برای ما بیان کردند و بحث ویزا را به آینده موکول کردند و بیان کردند که هواپیماهای ایرانی نباید به عربستان وارد شوند.
جنتی بیان کرد: همه تلاش جمهوری اسلامی ایران برای انجام حج واجب به کار برده شده ولی با توجه به مسائلی که رخ داده پیشبینی آن است که این امر محقق نخواهد شد؛ شرط اصلی ما برای اعزام، کرامت زائران ایرانی و مسئله امنیتی بود که در هر دو مورد جای تردید بسیاری در این زمینه وجود دارد.
وی گفت: مردم عربستان هرروز تحت تبلیغات روزانه دولت عربستان هستند و نسبت به شیعیان رویکرد منفی پیدا کردهاند و نگرانی خاصی نیز در این مسئله داریم.
منتفی بودن شرکت حجاج ایران در موسم حج به سبب کارشکنیهای سعودی
سعید اوحدی رئیس سازمان حج و زیارت جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر اینکه بعید به نظر میرسد با رویکرد عربستانیها بتوان در این مدت کاری انجام داد، تأکید کرد: توجه به جمیع اتفاقاتی که در این بین رخ داد نشان میدهد که آنها هیچگونه میلی برای حضور ما در حج ندارند.
اوحودی که اخیرا به دیدار مراجع عظام تقلید رفته بود، با بیان اینکه سال گذشته در فاجعه منا بیش از 7 هزار نفر زائر از کشورهای مختلف به شهادت رسیدند، اظهار داشت: سال گذشته برای حج امسال به طرف سعودی اعلام کردیم که با رویه آنها در سال گذشته، نمیتوانیم امسال زائران را اعزام کنیم.
وی افزود: متأسفانه طرف سعودی درباره این مسائل اصلاً پاسخگو نبود، ولی سازمان حج و زیارت 20 راهکار اجرایی برای تأمین امنیت به آنها پیشنهاد داد که آنها اصلاً با این مسائل کنار نمیآیند؛ حتی اعلام کردند که هیچ هواپیمای ایرانی حق ورود به عربستان را ندارد.
رئیس سازمان حج و زیارت خاطرنشان کرد: وزیر جدید حج عربستان طرفدار حج خصوصی است که قطعاً بهدنبال افزایش بیحساب و کتاب قیمت خدمات در حج خواهد بود، چراکه این موضع را بارها در گذشته اعلام کرده بود که قطعاً مشکلات زیادی در این زمینه ایجاد خواهد شد.
رئیس سازمان حج و زیارت با اشاره به عدم فعالیت کنسولی ایران و عربستان گفت: توجه به جمیع اتفاقاتی که در این بین رخ داد نشان میدهد که آنها هیچگونه میلی برای حضور ما در حج ندارند و فضای سیاسی را نیز بهانه این کار کردهاند. آنها حتی اعلام کردند اسامی اعضای بعثه باید به آنها ارائه شود و تنها افرادی میتوانند در قالب بعثه به حج بیایند که عربستانیها با حضور آنها موافقت کنند؛ هنوز قراردادهای مسکن و تغذیه وغیره بسته نشده و بعید به نظر میرسد با این رویکرد عربستانیها بتوان در این مدت کاری انجام داد.
نظرات علمای ایران درباره حج
آیت الله سید محمد علی موسوی جزایری نماینده ولی فقیه در خوزستان تاکید کرد مسئولان کشور ایران برای برنامه حج امسال زحمات فراوانی را کشیدند ولی سعودیها حاضر به دادن تعهد در برابر ایجاد امنیت برای زائران ایرانی نیستند.
آیت الله سید احمد میرعمادی نماینده ولیفقیه در استان لرستان هم تصریح کرد : آلسعود زمینه را برای حضور حجاج بیتالله الحرام ایرانی در حج فراهم نکرده و این رفتار جاهلی و کارشکنی آلسعود تبعیض بسیار دردناکی است که برای همیشه در تاریخ میماند.
نماینده ولی فقیه در استان لرستان با اظهار "آل سعود از ما میخواهد که مراسم برائت از مشرکان برگزار نکنیم" بیان کرد: عمران و آبادانی مسجدالحرام و سیراب کردن حجاج با ایمان به خدا و ایمان به روز قیامت و جهاد در راه خدا قابلمقایسه نیست؛ ملت ایران، ملت باایمانی هستند و در راه خدا جهاد میکنند و برای خدا مسلمانان جهان را موردحمایت قرار میدهند.
وی تصریح کرد: ارزشهای جاهلی بر آل سعود حاکم است؛ اما در مقابل ارزشهای اسلامی بر ملت ایران حاکم هستند.
تضمینی برای سفر حجاج ایرانی به حج تمتع امسال نیست
آیت الله محسن مجتهد شبستری نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی، با تاکید براینکه کارشنیهای رژیم سعودی برای حضور ایرانیان در حج تمتع این واقعیت تلخ را نشان داد که حرمین شریفین در حصار تعصبات جاهلی است، گفت: باید در زمینه برگزاری و میزبانی مراسم حج توسط سعودیها بازنگری جدی شود.
وی افزود: سعودیها در زمینه فراهم کردن مقدمات سفر حجاج ایرانی جواب قطعی ندادهاند و آنگونه که از ظواهر برمی آید باید بر سفر حجاج ایرانی قلم قرمز کشید و تضمینی برای انجام آن نیست.
امام جمعه تبریز با اشاره به دشمنیهای سعودیها نسبت به محور مقاومت، گفت: سعودیها با روابط مستحکم خود با صهیونیستها برای جان مسلمانان ارزشی قائل نیستند و خصومت خود را در اجلاس اخیر استانبول علیه حزب الله لبنان و ایران نشان دادند.
خادمان حرمین شریفین از حرف تا عمل؛ از کشتار حجاج در سال 1366 تا فاجعه منا در سال 1394
در حالی که مفتی آل سعود در اظهاراتی دروغ و فرافکنی برای تطهیر این رژیم مدعی شده است که ایران مسبب حوادث زیادی در حج از جمله حادثه سال 1407 قمری(1366 شمسی) بوده، یادآوری این حادثه تلخ و وحشتناک، دروغ بودن این ادعا را اثبات میکند.
کشتار حجاج بیدفاع ایران در جوار حرم امن الهی
حمله به زائران خانه خدا در روز نهم مردادماه 1366 شمسی برابر با ششم ذیحجّه سال 1407 قمری که در یک توطئه از پیش برنامهریزی شده صورت گرفت، نشان داد که سردمداران وهابی عربستان، نه تنها لیاقت خدمت به حرمین شرفین در این کشور را ندارند، بلکه برای اثبات سرسپردگی خویش حاضرند احکام مُحکم الهی را نیز زیر پا بگذارند.
در روز نهم مردادماه 1366 شمسی برابر با ششم ذیحجّه سال 1407 قمری، هزاران زائر ایرانی و تعدادی از زائران دیگر کشورهای اسلامی در مکه معظّمه و خانه خدا، در حال انجام فریضه الهی برائت از مشرکین بودند که به دست ماموران حکومت آل سعود مورد تهاجم وحشیانه قرار گرفته و صدها نفر به شهادت رسیدند.
به گزارش تسنیم، برخوردهای غیر انسانی و ضد اسلامی ماموران آل سعود با حجاج و عمرهگزاران ایرانی طی سالهای اخیر همواره مورد اعتراض و شکایت مردم و مسئولان کشورمان قرار داشته است، با این حال حکام سعودی بر خلاف ادعاهای فریبنده مبنی بر رفتار حسنه با همه حجاج و زائران، هیچ گاه در جهت اصلاح این رفتارهای زشت و مغایر با اسلام ناب محمدی گام برنداشتند و طی سالهای پس از انقلاب بارها، زائران ایرانی را به بهانههای واهی، دستگیر، زندانی و حتی شکنجه کردهاند و همین اواخر بود که ماموران سعودی با رفتار غیر اخلاقی خود با عمرهگزاران ایرانی، عمق کینه خود از ملت ایران و خصومتورزی خود را نشان دادند که این رفتارهای غیر اخلاقی و غیر اسلامی سبب شد تا جمهوری اسلامی ایران تاکید کند تا زمانی که ماموران متخلف سعودی مجازات نشوند، سفر عمره تعطیل خواهد بود.
نایف بن عبدالعزیز ولیعهد سابق آل سعود که رویای سلطنت را به گور برد، وی از عاملان اصلی کشتار حجاج در سال 66 بود
فجایع هولناک در حرم امن الهی؛ بیکفایتی و ناتوانی آل سعود در حفظ جان حجاج بیت الله الحرام
تقریبا سه دهه پس از کشتار بیرحمانه حجاج جمهوری اسلامی ایران در جوار حرم امن الهی، فاجعه منا در سال 1394 شمسی رخ داد تا مهر تاییدی بر بیکفایتی و نالایق بودن آل سعود در اداره حج باشد.
فاجعه تلخ ودردناک مشعر منا، بزرگترین فاجعه در تاریخ موسمهای حج بود، تصاویر فاجعهبار حجاج در مشعر منا که بر اثر خفگی روی هم میافتادند و به سبب نبود هیچ گذرگاهی برای خروج در یک خیابان باریک در مشعر منا جان میباختند در سایه نبود عملیات امدادرسانی از سوی سعودیهای مدعی خدمت رسانی به حرمین شریفین، فاجعه منا را مدرک و سند دیگری مبنی بی کفایتی و سوءمدیریت آل سعود در اداره امور بزرگترین کنگره جهانی اسلام کرده است.
فاجعه دردناک مشعر منا تاریکترین نقطه پرونده آل سعود در عرصه داخلی در سال 1394 بود که به جان باختن و مجروح شدن هزاران حاجی بیگناه از کشورهای مختلف و داغدار شدن دهها هزار خانواده منجر شد،بیشترین قربانیان این فاجعه هولناک هم مربوط به جمهوری اسلامی ایران بودند.
فاجعه منا روز بیست و چهارم سپتامبر برابر با دوم مهر 94 و همزمان با عید سعید قربان رخ داد که آمار اعلام شده از سوی رسانههای وابسته به سعودی، 1254 نفر از 180 کشور بود که بیشتر تعداد قربانیان هم از جمهوری اسلامی ایران بودند، البته آماری که غیرسعودیها اعلام کرده بودند به کشته شدن بیش از هفت هزار حاجی در این فاجعه غمانگیز اشاره کرده بود.
در حادثه سقوط جرثقیل در مسجدالحرام هم 111 حاجی جان باختند تا مهر تایید دیگری بر بیکفایتی و سوء مدیریت آل سعود در امور حرمین شریفین باشد و این فجایع سبب شد تا درخواستهایی در سطح جهان اسلام برای واگذاری مدیریت حج به کشورهای اسلامی به صورت مشترک مطرح شود که البته آل سعود با آن مخالفت کردند، همچنین در پی این فاجعه، سرتاسر جمهوری اسلامی ایران شاهد تظاهرات گسترده در محکومیت آل سعود به خاطر این فاجعه بود.
وقوع این فاجعه و همچنین حادثه سقوط جرثقیل در مسجدالحرام، سبب به راه افتادن موج شدید انتقادها و محکومیتها در سطح کشورهای اسلامی علیه آل سعود و اعتراض به سوءمدیریت و بیکفایتی رژیم در سازماندهی و برگزاری کنگره عظیم حج و همچنین سهل انگاری و کوتاهی در نجات قربانیان و حفظ جان حجاج شد، این در حالی بود که سعودیها از اعلام آمار نهایی و دقیق قربانیان خودداری کردند، هر چند آمار غیر رسمی از جان باختن بیش از هفت هزار حاجی حکایت میکرد.
در حادثه سقوط جرثقیل در مسجدالحرام هم دهها حاجی بیگناه قربانی سوءمدیریت و بیکفایتی آل سعود شدند، جالب اینکه کمیته تحقیقات سعودیها منکر مسئولیت خود در وقوع این حادثه شده وعلت آن را شرایط بد آب و هوایی و وزش باد شدید دانستند، در حالی که به شهادت حجاجی که هنگام سقوط جرثقیل در مسجدالحرام بودند، وزش باد هرگز در آن حدی نبوده است که سبب سقوط جرثقیل غول پیکر شود.
سیاههای از سریال بیکفایتی آل سعود در مدیریت بزرگترین مراسم مسلمانان جهان
طی هفتاد سال اخیر تا کنون دهها مورد فاجعه در نتیجه سوءمدیریت و بیکفایتی آل سعود در موسم حج رخ داده که به این شرح است :
وقوع آتش سوزی گسترده بر اثر انفجار کپسول گاز در چادرهای حجاج در 19 آذر 1354 هجری شمسی(10 دسامبر 1975) که در نتیجه آن، بیش از 200 حاجی در آتش سوختند.
29 آبان 1358 (20 نوامبر 1979) – حمله مردان مسلح مخالف حکومت سعودی به مسجدالحرام و گروگانگیری دهها زائر، هجوم مأموران امنیتی به داخل محل و درگیریها 150 کشته و 560 زخمی بر جای گذاشت.
9 مرداد 1366 (31 ژوئیه 1987) – زائران ایرانی که قصد برپایی راهپیمایی موسوم به برائت از مشرکین را داشتند با مخالفت نیروهای امنیتی سعودی روبرو شدند و در ادامه به دستور مقامات مافوق خود جنایت هولناکی را خلق کردند و بیش از 400 حاجی بیگناه را به ضرب گلوله به شهادت رساندند.
19 تیر 1368 (10 ژوئیه 1989) – طی دو حمله در خارج از مسجدالحرام یک نفر کشته شد و 16 نفر زخمی شدند. 16 شهروند شیعه کویتی محکوم و چند هفته بعد اعدام شدند.
11 تیر 1369 (2 ژوئیه 1990(- بر اثر ازدحام، از کار افتادن دستگاه تهویهٔ هوا و هرجومرج داخل تونلی منتهی به اماکن مذهبی مکه، 1426 نفر بر اثر خفگی و ماندن زیر دستوپا جان باختند.
3 خرداد 1373 (24 مه 1994) – در ازدحام و هرجومرج طی مراسم رمی جمرات در مشعر منا، 270 نفر زیر دستوپا جان مانده و جان خود را از دست دادند.
17 اردیبهشت 1374 (7 مه 1995) – براثر حریق در چادر زائران سه نفر جان خود را ازدستداده و 99 نفر مجروح شدند.
26 فروردین 1376 (15 آوریل 1997) – حریق عظیمی در اردوگاه زائران بالغ بر 340 نفر کشته و 1500 نفر زخمی بر جای گذاشت.
20 فروردین 1377 (9 آوریل 1998) – طی ازدحام در منا حداقل 118 نفر کشته و 180 نفر زخمی شدند.
15 اسفند 1379 (5 مارس 2001) – 35 زائر ازجمله 23 زن در مراسم رمی جمرات زیر دستوپا جان باختند.
22 بهمن 1381 (11 فوریه 2003) – 14 زائر ازجمله 6 زن در مراسم منا جان خود را از دست دادند.
12 بهمن 1382 (1 فوریه 2004) – ازدحام در مراسم رمی جمرات، 251 کشته و صدها مجروح به بار آورد.
3 بهمن 1383 (22 ژانویه 2005) – طی مراسم رمی جمرات در منا 3 زائر زیر دست و پا جان باختند.
16 دی 1384 (6 ژانویه 2006) – فروریختن هتلی در مرکز مکه 76 کشته بر جای نهاد.
22 دی 1384 (12 ژانویه 2006) – بیش از 360 زائر در ازدحام در مراسم رمی جمرات در منا کشته شدند.
20 شهریور 1394 (11 سپتامبر 2015) – سقوط یک جرثقیل در مسجدالحرام، حدود 110 کشته و نزدیک 400 زخمی بر جای گذاشت.
و آخرین فاجعه در روز عید قربان موسم حج سال 1394 که بیش از پنج هزار حاجی جان خود را از دست دادند و صدها نفر دیگر مجروح شدند.
محبان و پیروان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) قربانیان همیشگی سیاستهای سرکوبگرانه و تبعیضآمیز آل سعود
تحریک و تکفیر و تشویق به انزجار و تنفر از شیعیان و حتی قتل آنها از سوی شیوخ وهابی و دربار آل سعود به عنوان مجوز ورود به بهشت موعود وهابیون همچنان ادامه دارد، آنها محبان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام را رافضی و کافر میخوانند که این فتوایی برای مشروعیتبخشی به قتل شیعیان قلمداد میشود عمق کینهتوزی و خصومتورزی وهابیون با محبان اهل بیت(ع) را آشکار کرد.
یکی از نشانههای علنیتر شدن خصومت و دشمنی آل سعود با ملت ایران را باید در تشدید همکاری و ارتباط حکام حجاز با رژیم اشغالگر قدس علیه ایران و به طور کلی محور مقاومت از طریق افزایش حمایتهای تسلیحاتی، سیاسی و رسانهای از گروههای تروریستی تکفیری در سوریه و لبنان و مناطق دیگر و افزایش کشتار و ویرانی در این کشورها در راستای خدمت به اردوگاه غربی صهیونیستی تکفیری جستوجو کرد.
حمایتهای فزاینده آل سعود از جریان تکفیری وهابی و افراطی در مناطق مختلف جهان همچنان ادامه دارد، رد پای آل سعود در کشتار فجیع و وحشیانه صدها شیعه بیگناه در نیجریه به دست ارتش این کشور به خوبی پیدا بود، چرا که این رژیم سیاستهای خود در زمینه ترویج و تبلیغ فرقه جعلی و انحرافی وهابیت را که مهمترین ویژگی آن خشونت، کشتار و تروریسم است، همچنان ادامه میدهد و در هر منطقه و نقطهای از جهان که شاهد اقدامات تروریستی و خشونت آمیز به نام اسلام است، رد پای رژیم عربستان آشکار است.
همه میدانند چه کسانی حج را سیاسی کرده و مانع فریضه حج میشوند
پایگاه خبری العهد اخیرا با دروغ خواندن ادعای رژیم آلسعود مبنی بر خدمترسانی به حجاج تأکید کرده بود سعودیها در برابر اعزام حجاج ایرانی کارشکنی میکنند و بهدنبال جلوگیری از حضور آنها در موسم حج امسال هستند.
این رسانه لبنانی نوشت برای دومین بار پس از جنایت نیروهای امنیتی سعودی علیه حجاج ایرانی در سال 1987 میلادی که به شهادت صدها نفر از آنها منجر شد، جمهوری اسلامی ایران، موسم حج امسال را تحریم میکند. روابط دیپلماتیک متشنج میان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در پی تشدید تنشورزی مستمر عربستان سعودی و موضع متعصبانه و افراطی آن در برابر ایران، بر اجرای مناسک دینی تأثیر گذاشته است.
رژیم سعودی که از هیچ تلاشی برای شکستن حرمت زنان و کودکان و ارتکاب جنایات علیه آنها در یمن دریغ نکرده، هیچ مانعی در برابر خود برای جلوگیری از زیارت بیوت الله و کارشکنی در برابر فریضه حج هزاران مسلمان از طریق اعمال فشارها و تحمیل شروط دشوار و غیرعملی بر حجاج ایرانی نمیبیند.
العهد به نقل از این منابع نوشت موضع جمهوری اسلامی ایران در تحریم موسم حج امسال پس از شروط دشوار و غیرعملی تحمیل شده از سوی عربستان سعودی بر حجاج ایرانی اتخاذ شده است، سعودیها برای ممانعت از حجگزاری حجاج ایران تلاش میکنند.
العهد به نقل از منابع خود نوشت که عربستان سعودی سه شرط در برابر ایران قرار داده است که شامل:
1 ــ اینکه هریک از حجاج ایرانی، از طریق کشور ثالث روادید حج دریافت کنند نه در داخل ایران.
2 ــ اینکه حجاج ایرانی که تعدادشان حدود 60 هزار نفر است از طریق هواپیمایی کشور ثالث و نه هواپیمایی ایران به عربستان منتقل شوند. سعودیها با انتقال حجاج ایرانی توسط هواپیمایی ایران مخالف هستند.
3 ــ پس از پیشنهاد ایران در معرفی سوئیس بهعنوان حافظ منافع حجاج ایران در موسم حج، عربستان سعودی این پیشنهاد را رد کرده و کمیته حج سعودی را که یک کمیته غیردولتی است، برای این منظور در نظر گرفته است که معنایش این است که حجاج ایرانی از خدمات سرپرستی و حمایتی دولت ایران یا نمایندگانش محروم میشوند.
این شروط دشوار و غیرعملی که عربستان سعودی در برابر ایران وضع کرده در حالی است که این رژیم در رسانههایش ادعا میکند که ایران، حج را سیاسی میکند، این در حالی است که حکومت سعودی که مدعی خدمترسانی به حجاج است، بهسبب قصور و کوتاهیاش سبب کشته شدن بیش از هزار مسلمان در حادثه منا شد.
سعودیها ادعا میکنند که تمام امکانات مادی و انسانی خود را برای خدمت به ضیوفالرحمن و تضمین امنیت و سلامتی و راحتی آنها در جریان ادای مناسک حج و عمره به خدمت گرفتهاند. سعودی ادعا میکند که تصمیم جلوگیری از سفر شهروندان ایرانی برای ادای حج به مسئولان ایرانی برمیگردد و آنها در مقابل خداوند و جهان مسئول هستند.
به گزارش تسنیم، العهد نوشت در حالی که شورای وزیران سعودی ادعا میکند که «رهبران، حکومت و ملت عربستان از ضیوف الرحمن شامل حجاج، عمرهگزاران و زائران از تمام ملیتها استقبال کرده و به خدمت رسانی به آنها افتخار میکنند و مانع ورود هیچ مسلمانی به سرزمین وحی نمیشوند، منابع العهد تأکید میکنند که پادشاهی سعودی با دادن روادید حج به شهروندان ایرانی در داخل ایران مخالفت میکند و از طریق شروط خود تلاش میکند مانع حج ایرانیها بهدلایل سیاسی شود و مناسک دینی و فرایض بزرگ را گروگان جاهطلبی و تعصبات خود قرار میدهد.
با در نظر گرفتن پرونده تاریک و سنگین آل سعود و ناکارامدی و سوءمدیریت آنها در برگزاری مناسک حج و تبعیض قائل شدن در این زمینه و کم و زیاد کردن سهمیه کشورها به دلخواه خود و بر اساس سلیقه و خواستههای حکام حجاز که سهمیه برخی کشورها را با وجود جمعیت بالا کاهش و سهمیه کشورهای همسو با خود را با وجود جمعیت بسیار اندک افزایش میدهد-که بحرین بهترین مثال در این زمینه است که با وجود جمعیت کم، تعداد حجاجش در موسم حج هر سال چند بار سهمیه مقرر بر اساس مصوبه سازمان همکاری اسلامی است- دروغ بودن شعار حکومت سعودی مبنی بر خدمت به حجاج اثبات میشود و رفتار غیرانسانی و غیر اسلامی آنها با حجاج ایران بر سیاسیکاری آل سعود و سوءاستفاده آنها از فریضه حج برای عقدهگشایی و انتقامجویی از ایران مهر تایید میزند.
قلعه پنبهای (Pamukkale) در استان دنیزلی در جنوب ترکیه قرار دارد و یک چشمه آب گرم را شامل میشود که در طول هزاران سال توانسته یک قلعه سفید را به وجود آورد. این چشمه ساختاری پلهای دارد و همین موضوع باعث شده که حوضچههای مختلفی تشکیل شوند که هم منظره بسیار زیبایی دارند و هم مکانی برای شنا و آبتنی هستند. گفتنی است که این منطقه در ۲۲۰۰ سال گذشته بهعنوان اسپا مورداستفاده قرار میگرفته است. شهر یونانی هیراپولیس نیز در بخش شمالی این استخرها قرار گرفته و البته اکنون تنها ویرانههایی از آن باقی مانده است که در این بین میتوان به معابد، حمام، تئاتر و سایر بخشهای شهری اشاره کرد. 
اگر تصمیم دارید به این منطقه سفر کنید، میتوانید در همان استخرهایی که پادشاهان Attalid در قرن دوم قبل از میلاد استفاده میکردند، شنا کنید.
مسجد سلیمیه یکی از نقاط کانونی در شهر ادیرنه است که توسط یونسکو به ثبت رسیده است. ادیرنه یک شهر باستانی است که در سمت غربی ترکیه واقع شده و تقریبا هممرز با یونان و بلغارستان است. این مسجد از سال ۱۵۶۹ تا ۱۵۷۵ توسط یک معمار مشهور عثمانی با نام میمار سینان (Mimar Sinan) ساخته شده است. گفتنی است که مسجد سلیمیه یکی از بهترین آثار میمار سینان به شمار میرود و از ویژگیهای آن میتوان به طراحی داخلی بسیار زیبای مسجد اشاره کرد. ارتفاع بلندترین منارههای این مسجد به ۸۲ متر میرسد و تقریبا از همه جای شهر ادیرنه میتوان این مسجد را مشاهده کرد. در اطراف مسجد مذکور چندین مدرسه، بازار سرپوشیده و کتابخانه قرار دارد.
در بخشهای مرکزی کشور ترکیه، شهری به نام گورمه (Goreme - به معنای دیدن) وجود دارد که اطراف آن را نیز یک پارک ملی با همان نام احاطه کرده است. این منطقه در جهان یکی از زیباترین مناظر را دارد و در این منطقه برخی از صخرههای استوانهای وجود دارد که اصطلاحا دودکشهای جن کاپادوکیه نامیده میشوند. شاید بتوان گفت اینها مجسمههایی هستند که در طول هزاران سال، توسط پدیده فرسایش ساخته شدهاند. البته شاید برایتان جالب باشد بدانید که در داخل این ستونهای سنگی، زندگی جریان دارد و درواقع خانه برخی از مردم به شمار میرود. امروزه اغلب گردشگران برای بازدید از این منطقه در هنگام طلوع آفتاب و از طریق بالون وارد عمل میشوند.
با چند ساعت فاصله از شمال آنکارا، شهری به نام سافرانبولو وجود دارد که مربوط به قرن سیزدهم میشود و در دوره عثمانی بهعنوان مکانی شناخته میشد که شرق و غرب را ازلحاظ تجاری به یکدیگر متصل میکرد. در این شهر بسیاری از بناهای قدیمی وجود دارد که سنی در حدود چند صدسال دارند و در این بین میتوان به مساجد، حمامها، کاروانسراها و مراکز آموزش دینی اشاره کرد. کشت زعفران یکی دیگر از ویژگیهای این شهر به شمار میرود و نام شهر نیز به زعفران اشاره دارد. در حال حاضر تولید این محصول در مقیاس کوچکی ادامه میيابد و همان حس میهماننوازی و صنعتگری در شهر سافرانبولو به چشم میخورد.
خاتوشا نام شهری است که تاریخ آن به ۱۱۸۰ تا ۱۶۰۰ قبل از میلاد مسیح بازمیگردد و امپراتوری هیتی در این منطقه ایجاد شده و گسترش یافته است. گفتنی است که شهر مذکور در میان شام و بینالنهرین واقع شده است. پایتخت امپراتوری هیتی شهر خاتوشا بود و موقعیت آن در حال حاضر نزدیک به دریای سیاه و منطقه بوگازکالا (Bogazkale) است. از ویژگیهای این شهر میتوان به ستونهای سنگی اشاره کرد که از زمین بیرون آمدهاند و توسط تعدادی دیوار محافظت میشوند. در این منطقه میتوان دروازههای سنگی را مشاهده کرد که بهصورتی استادانه ساخته شدهاند و در این بین دروازه شیر زیباییهای خاص خود را دارد. قدم زدن در این شهر میتواند برای گردشگران بسیار جالب باشد و الهامبخش قدرتی خواهد بود که اکنون تنها در چند قطعه سنگ خلاصه شده است.
استانبول جایی است که نیاز به توضیح ندارد و حتما در خصوص آن اطلاعات زیادی دارید. استانبول یک شهر مهم در ترکیه به شمار میرود که در دوران گذشته از طریق بسفر (Bosphorus) آسیا و اروپا را به یکدیگر متصل میکرد و نقش تأثیرگذاری در صعود و نزول امپراتوریهای جهانی داشت. استانبول دارای جاذبههای تاریخی بسیار زیادی است که همگی میتوانند برای گردشگران جالب و دوستداشتنی باشند. یونسکو ۴ منطقه متفاوت را در استانبول ثبت کرده است که در ادامه میتوانید با آنها آشنا شوید:
افسوس (Ephesus) یکی دیگر از شهرهای تاریخی ترکیه است که تاریخ ساخت آن به زمانهای بسیار دوری بازمیگردد. این شهر در اوایل سال ۱۵۰۰ قبل از میلاد بهعنوان پایتخت پادشاهی آرزاوا (Arzawa) مورداستفاده قرار میگرفته و سپس تحت کنترل یونان درآمده است. بسیاری از سازههایی که اکنون در این شهر باقی مانده مربوط به دوره یونانیها میشود که این دوره از سال ۱۲۹ شروع شد. شرایط شهر افسوس در دوران باستان بسیار افسانهای بود و یکی از ۱۲ شهر تحت لیگ ایونی (Ionian) در یونان به شمار میرفت. معبد آرتمیس، یکی از عجایب هفتگانه نیز در این شهر قرار گرفته است. گفتنی است که افسوس در دوران باستان یکی از شهرهای بزرگ امپراتوری رم به شمار میرفت. این شهر زادگاه پولس و یوحنای قدیس است و از ویژگیهای آن میتوان به متون مسیحی اشاره کرد. در حال حاضر اصلیترین جاذبههای تاریخی شهر افسوس شامل کتابخانه سلسوس (Celsus)، تئاتر بزرگ، قصر سلطنتی St.John و موزه باستان شناسی افسوس میشود.
در بالای کوه ۲.۱ کیلومتری نمرود (Nemrut)، یک منطقه باستانی قرار دارد. این کوه در جنوب شرقی ترکیه و در نزدیکی شهر مدرن Adiyaman واقع شده است و در قلعه کوه مذکور محلی وجود دارد که دارای سنگهای بزرگ و تراشخورده است و یک تراس مصنوعی به شمار میرود که مجسمههای مختلفی در آن قرار دارند. البته تمام این موارد نشاندهنده یک مقبره قدیمی هستند که مربوط به قرن اول قبل از میلاد میشود. بخشی از این مجسمهها سقوط کرده و از بین رفتهاند اما همچنان برخی از آنها بهخوبی حفاظت شدهاند. این مکان در سال ۱۸۸۱ کشف شده و در سال ۱۹۸۷ بهعنوان یک میراث جهانی به ثبت رسیده است. گردشگران در فصل تابستان میتوانند از طریق جاده به این کوه بروند و البته بهتر است که قبل از طلوع آفتاب به سمت این کوه حرکت کنید و بالا آمدن خورشید را از قله آن و در کنار مجسمهها تماشا کنید. گفتنی است که در فصل زمستان برف زیادی در این کوه میبارد.
این موضوع حقیقت دارد که در زمان جنگ تروا (Troy) برای باز پس گرفتن هلن، بعد از یک نبرد خونین یونانیهای تسلیم شدند و یک اسب چوبی بسیار بزرگ را بهعنوان هدیه برای مردم تروا بهجا گذاشتند که البته در درون آن چندین سرباز وجود داشتند که باعث شکست قلعه تروا شدند. گردشگران در مرکز باستانشناسی تروا میتوانند اطلاعاتی از تاریخ چهارهزارساله بشری به دست آورند و بهطور حتم بازدید از این مکان بسیار خاطرهانگیز خواهد بود. این مرکز در نزدیکی شهری چاناققلعه قرار دارد و در آنجا نیز میتوانید اسب تروا را که برای فیلم برد پیت در سال ۲۰۱۴ ساخته شده بود، مشاهده کنید.
دیوریغی (Divrigi) یکی از شهرهای مرکزی و شرقی ترکیه است که یک مسجد بزرگ با همین نام در آن وجود دارد و سال تأسیس آن به ۱۲۲۸ میلادی بازمیگردد. مسجد مذکور یک شاهکار معماری به شمار میرود و فضای خارجی آن سنگکاری بسیار زیبایی دارد که همگی تراشخورده هستند. طراحی داخلی مسجد بسیار هیجانانگیز است و ستونهای سنگی و طاقهای بزرگی ساختار اصلی آن را تشکیل میدهند. در مجاورت این مسجد یک بیمارستان قرار دارد که در زمان یکسانی ساخته شده و البته ساختار آن نیز بسیار شگفتانگیز است. گفتنی است که مسجد دیوریغی و بیمارستان آن در یک منطقه کوهستانی قرار گرفتهاند و نزدیکترین شهر پرجمعیت به این منطقه نیز سیواس (Sivas) نام دارد.
در سرتاسر ترکیه نشانههایی از روابط این کشور با یونان به چشم میخورد که یکی از آنها نیز پرگامون (Pergamon) است. شهر پرگامون بهعنوان مرکزی برای ارتباط با ایران و روم بود و دوران اوج خود را نیز در دوره هلنی (Hellenistic) تجربه کرد و در این دوره بهعنوان پایتخت پادشاهی پرگامون شناخته میشد. از جاذبههای تاریخی این شهر میتوان به معابد، تئاترها، کتابخانه و سایر آثار تاریخی اشاره کرد که اغلب در خارج از پرگامون و در نزدیکی ساحل دریای اژه واقع شدهاند.
بورسا (Bursa) یک کلانشهر مدرن در ترکیه است که در نزدیکی آنکارا و دریای مرمره قرار دارد و مرکز تولد حکومت عثمانی به شمار میرود. گفتنی است که اورخان غازی یا همان اورخان بَی، یکی از پادشاهان عثمانی در این شهر دفن شده است. یک روستای کوچک نیز در دره رودخانه قرار دارد که Cumalikizik نامیده میشود و گردشگران با قدم زدن در این روستا و سنگفرشهای آن میتوانند حس و حالی شبیه به دوران حکومت عثمانی را تجربه کنند و البته این روستا سبک معماری خود را حفظ کرده است. اگر تصمیم دارید در زمستان به این مکان سفر کنید، بهتر است که از پیست اسکی در کوه اولوداغ (Uludag) که در اطراف بورسا واقع شده نیز دیدن کنید.
ویرانههای شهر زانث (Xanthos- کاش کنونی) در جنوب فتحیه قرار گرفته است و مرکز لیکیه (Lycia) به شمار میرود. این محل در سال ۵۴۰ قبل از میلاد ساخته شده است و توسط ایرانیان سقوط کرد و مدتی نیز توسط یونانیان و رومیها اداره میشد. این مکان یک محل عالی برای عاشقان تاریخ و افرادی است که دوست دارند بازدیدی از میراث لیکیه داشته باشند.
محمدهزاری ویزنه تالش